DÜNYA’NIN
100 HARİKASI
“BÜYÜK
FİYORTALAR”
Büyük NORVEÇ fiyortalarını çevreleyen gri ve geçit vermez
dağların arasındabir teknenin içerisinde otururken VALHALA efsanesini ve NORVEÇ
tanrılarına dair mitolojinin nasıl meydana geldiğini anlamak hiç de zor değildir.Bunun
gibi ,sıradan ve sisli bir günde uzun VİKİNG gemilerinde kürek çekerek başka
ülkeleri fetetmeye giden Norveçlileri gözlerinin önünde canlandırmak çok
kolaydır.
BÜYÜK
VE KÜÇÜK FİYORTALAR:
Sogna fiyordu Norveç’teki en büyük fiyorttur.Denizin bir
uzantısı olan bu fiyortun uzunluğu 180 km olup genişliğiçok nadir olarak 5
km’nin altına düşer.Sogna fiyordun,aralarında Nord fiyordun da bulunduğu birçok
kolu vardır.Fiyortları çevreleyen duvarlar kimi zaman o kadar sıklaşır
ki,fiyortlar arasında seyreleyen gemiler sanki bir tünelde yitiyormuş
izlenimini verir.Büyük fiyort,vadileri oyarak kendisini Norveç’in en yüksek
dağlarına götürecek yollar açar.Yol boyunca dağlar,suların iki yanı boyunca
yükselip gün ışığının girmesini engelleyerek,gün boyu,alacakaranlık hissi
yaratır.En küçük fiyortlardan Biri olan Geiranger fiyordu, -diğer yandan da 16
km boyunca aniden çizdiği kıvrımlar –yol boyunca her iki yandan akan şelaleleriyle
en görülmeye değen olanıdır.
FİYORTLARIN
OLUŞUMU:
İskandinav fiyortları,binlerce yıl öncesinde (buzul
çağında),buzulların toprak üzerinde yer edinerek derin ve ‘U’ şeklinde vadiler
oluşturması sonucu meydana geldi.Suların kenarındaki derin uçurumlar,buzulların
oyarak oluşturduğu yer şekilleridir.Fiyortların denizle buluştuğu noktalar sığdır
ve bu buzulların kaya yataklarına delip geçecek güce sahip olmadığının
kanıtıdır.Ancak fiyortların tamamıyla buzul aktiviteleri sonucu oluştuğu
düşüncesi,bütün jeologlar tarafından kabul görmemektedir. En derin
fiyortların,örneğin NORVEÇ’TEKİ Sogna fiyordunun bu şekilde kazılmış
olmasının,deniz seviyesinin çok altında olmasından dolayı imkansız olduğunu
düşündürmektedir.
NORVEÇ
FİYORTLARI:
Norveç kıyıları güneydekli Stavanger’den başlayarak,Rusya
sınırlarına kadar fiyortlarla şekillenmiştir.Havadan ve feribotla erişimi
mümkün olan Bergen, araştırmalar için iyi bir olanak sunar.
Kıyı kesimlerinde ısı,ülkenin içindeki soğuk ve dağlık
iklimine zıt olarak,KUZEY ATLANTİK hava akımıyla daha yumuşak ve
ılımandır.Denizdeki 150.000 civarındaki ada,yerleşim için önemli özelliklere
sahiptir.
Fiyortlar,bir zamanlar var olduğu karaya yönelmiş
durumdadır.10.000 yıl önce bölgeye hakim olan büyük buzul parçalarının kalıntılarına,-Sogna
fiyordunun kuzeyindeki Jostedalsbreen’de görülebileceği gibi-rastlamak
mümkündür.
Büyük buzulların baskısı ,buzulların denize doğru uzanan
bağımsız buzul vadilerinin oluşmasına neden olmuştur.Bu süreç Grönland’ın batı
sahillerindeki SONDRE STROM fiyordunda halen görülebilir.
Norveç’te fiyortlar ulaşımı zorlaştırmaktadır.Deniz
üzerinden kuş uçuşu birbirinden sadece birkaç mil uzaklıkta olan köylerin
arasındaki uzaklık,karadan ulaşım söz konusu olduğunda yüzlerce mile çıkabilmektedir.Geçmişte,bazı
yerleşim birimleri için karadan ulaşım dik yamaçlı fiyortlar nedeniyle tamamen
imkansızdı.Kimi yerler halen tamamıyla,Hurtigruten gibi deniz vasıtlarına
bağımlıdır.
HURTİGRUTEN:
Hurtigruten,Bergen-KİRKENES güzergahı üzerinde düzenli
şekilde sefer yapan bir fiyort gemisi olup ,girintili kıyı şeridini takip
ederek otuzdan fazla yerleşim merkezine uğrar.HURTİGRUTEN in bir seferi on iki
gün sürmekte olup,sefer süresince,küçük köylerden kasabalara uzanan yerleşim
birimlerinin çeşitli, gereksinimlerini sağlarlar.Hurtigruten 110 yıldan beri ok
önemli bir kıyı servisidir.Son yıllarda buna ek olarak birçok turisti cezbeden
bir etkinlik haline gelmiştir.Gemi ile seyahat eden yolcular güneyden
başlayarak KUZEY KUTUP DAİRESİ’NE uzanan gezide,fiyortların eşsiz manzarasının
tadını çıkartmaktadır.
ÖNERİLECEK YERLERDEN BİRİ. DOĞA HARİKASI EĞER GEMİ İLE GİDERSENİZ BU EŞSİZ GÜZELLİĞİ DOYASIYA YAŞARSINIZ. İNSAN NÜFUSU AZ TERTEMİZ BİR HAVA VE DOĞA.
YanıtlaSil